Αιτιολ.Σκ. Αρ 15

«…..Τονιστέον επίσης ότι οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει να μπορούν να καθορίζουν ρητά τον τρόπο με τον οποίο οι όμιλοι οικονομικών φορέων πρέπει να πληρούν τις απαιτήσεις σχετικά με την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια, σύμφωνα με την παρούσα οδηγία ή τα κριτήρια σχετικά με την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα, που απαιτούνται όταν οι οικονομικοί φορείς συμμετέχουν μεμονωμένα.
Η εκτέλεση της σύμβασης από ομίλους οικονομικών φορέων ενδέχεται να χρειασθεί όρους που δεν επιβάλλονται σε μεμονωμένους συμμετέχοντες. Οι όροι αυτοί, οι οποίοι θα πρέπει να έχουν αντικειμενική και αναλογική βάση, θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, φερ’ ειπείν, την απαίτηση να ορισθεί κοινός εκπρόσωπος ή επικεφαλής εταίρος, για τους σκοπούς της διαδικασίας προμήθειας ή την απαίτηση πληροφόρησης σχετικά με τη σύνθεσή τους.»

Αιτιολ. Σκ. Αρ 84

Πολλοί οικονομικοί φορείς, μεταξύ αυτών και οι ΜΜΕ, θεωρούν ότι ένα σημαντικό εμπόδιο στη συμμετοχή τους στις δημόσιες προμήθειες είναι ο διοικητικός φόρτος που απορρέει από την ανάγκη προσκόμισης σημαντικού αριθμού πιστοποιητικών ή άλλων εγγράφων που σχετίζονται με τα κριτήρια αποκλεισμού και τα κριτήρια επιλογής. Ο περιορισμός των εν λόγω απαιτήσεων, φερ’ ειπείν, με χρήση του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Εγγράφου Προμήθειας (ΕΕΕΠ) που συνίσταται σε ενημερωμένη υπεύθυνη δήλωση, θα μπορούσε να απλοποιήσει σημαντικά τη διαδικασία, προς όφελος τόσο των αναθετουσών αρχών όσο και των οικονομικών φορέων.
Ο προσφέρων στον οποίο έχει αποφασιστεί να ανατεθεί η σύμβαση θα πρέπει, ωστόσο, να υποχρεούται να παράσχει τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία και οι αναθέτουσες αρχές δεν θα πρέπει να συνάπτουν συμβάσεις με προσφέροντες που δεν είναι σε θέση να το πράξουν. Οι αναθέτουσες αρχές θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν ανά πάσα στιγμή όλα ή κάποια από τα δικαιολογητικά έγγραφα, εφόσον θεωρούν ότι αυτό είναι απαραίτητο για την ομαλή διεξαγωγή της διαδικασίας. Χαρακτηριστική τέτοια περίπτωση είναι οι διαδικασίες δύο φάσεων —κλειστές διαδικασίες, ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση, ανταγωνιστικοί διάλογοι και συμπράξεις καινοτομίας— στις οποίες οι αναθέτουσες αρχές κάνουν χρήση της δυνατότητας να περιορίζουν τον αριθμό των υποψηφίων που καλούνται να υποβάλουν προσφορές. Η απαίτηση υποβολής των συμπληρωματικών εγγράφων τη στιγμή της επιλογής των υποψηφίων που θα κληθούν μπορεί να δικαιολογηθεί με σκοπό να αποφευχθεί οι αναθέτουσες αρχές να καλέσουν υποψηφίους οι οποίοι αργότερα αποδεικνύονται ανίκανοι να υποβάλουν τα δικαιολογητικά έγγραφα στο στάδιο της ανάθεσης, εμποδίζοντας τη συμμετοχή άλλων υποψηφίων που πληρούν κατά τα λοιπά τα κριτήρια επιλογής.
Θα πρέπει να προβλέπεται ρητά ότι το ΕΕΕΠ θα πρέπει επίσης να παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες όσον αφορά τις οντότητες στις ικανότητες των οποίων βασίζεται ο οικονομικός φορέας, ούτως ώστε η επαλήθευση των πληροφοριών αυτών να διενεργείται μαζί και με τους ίδιους όρους με την επαλήθευση που αφορά τον κύριο οικονομικό φορέα.

Άρθρο 19 παραγρ. 2
Στις διαδικασίες προμήθειας μπορούν να συμμετέχουν όμιλοι οικονομικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των προσωρινών ενώσεων. Οι αναθέτουσες αρχές δεν απαιτούν από τους εν λόγω ομίλους να περιβληθούν συγκεκριμένη νομική μορφή για την υποβολή προσφοράς ή την αίτηση συμμετοχής.
Όταν κρίνεται αναγκαίο, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να διευκρινίζουν στα έγγραφα προμηθειών τον τρόπο με τον οποίο οι όμιλοι οικονομικών φορέων θα πληρούν τις προϋποθέσεις όσον αφορά την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια ή την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα κατά το άρθρο 58, εφόσον αυτό έχει αντικειμενική και αναλογική βάση. Τα κράτη μέλη μπορούν να θέσουν τυποποιημένους όρους όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι όμιλοι οικονομικών φορέων θα ικανοποιούν την απαίτηση αυτή.
Οι όροι εκτέλεσης της σύμβασης από τους ομίλους οικονομικών φορέων, οι οποίοι είναι διαφορετικοί από εκείνους που επιβάλλονται σε μεμονωμένους συμμετέχοντες, δικαιολογούνται επίσης από αντικειμενικούς λόγους και είναι αναλογικοί.

Άρθρο 30 παραγρ. 6
Αφού κηρύξουν τη λήξη του διαλόγου και ενημερώσουν σχετικά τους λοιπούς συμμετέχοντες, οι αναθέτουσες αρχές καλούν καθέναν να υποβάλει την τελική προσφορά του, βάσει της ή των λύσεων που υποβλήθηκαν και προσδιορίστηκαν κατά τη διάρκεια του διαλόγου. Οι προσφορές αυτές περιέχουν όλα τα απαιτούμενα και αναγκαία στοιχεία για την υλοποίηση του σχεδίου.
Εφόσον το ζητεί η αναθέτουσα αρχή, οι προσφορές αυτές μπορούν να αποσαφηνίζονται, να εξειδικεύονται και να βελτιστοποιούνται. Ωστόσο, η αποσαφήνιση, η εξειδίκευση, η βελτιστοποίηση ή οι πρόσθετες πληροφορίες δεν επιτρέπεται να συνεπάγονται μεταβολές των ουσιωδών στοιχείων της προσφοράς ή της δημόσιας προμήθειας, συμπεριλαμβανομένων των αναγκών και των απαιτήσεων που προσδιορίζονται στη γνωστοποίηση προκήρυξης της σύμβασης ή στο περιγραφικό έγγραφο, όταν μεταβολές των στοιχείων, των αναγκών και των απαιτήσεων αυτών ενδέχεται να προκαλέσουν στρέβλωση του ανταγωνισμού ή διακρίσεις.

Άρθρο 63 (Στήριξη στις ικανότητες άλλων φορέων)
1. Όσον αφορά τα κριτήρια της οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας που προβλέπονται στο άρθρο 58 παράγραφος 3 και τα κριτήρια σχετικά με την τεχνική και επαγγελματική ικανότητα που προβλέπονται στο άρθρο 58 παράγραφος 4, ένας οικονομικός φορέας μπορεί, εφόσον συντρέχει περίπτωση και για συγκεκριμένη σύμβαση, να στηρίζεται στις ικανότητες άλλων οντοτήτων, ασχέτως της νομικής φύσης των δεσμών του με αυτούς. Όσον αφορά τα κριτήρια που σχετίζονται με τους τίτλους σπουδών και τα επαγγελματικά προσόντα που ορίζονται στο παράρτημα XII μέρος II στοιχείο στ) ή με τη σχετική επαγγελματική πείρα, οι οικονομικοί φορείς μπορούν, ωστόσο, να βασίζονται στις ικανότητες άλλων φορέων μόνο εάν αυτές θα εκτελέσουν τις εργασίες ή τις υπηρεσίες για τις οποίες απαιτούνται οι συγκεκριμένες ικανότητες. Σε περίπτωση που οικονομικός φορέας επιθυμεί να στηριχθεί στις ικανότητες άλλων φορέων, αποδεικνύει στην αναθέτουσα αρχή ότι θα έχει στη διάθεσή του τους αναγκαίους πόρους, παραδείγματος χάριν, με την προσκόμιση της σχετικής δέσμευσης των φορέων αυτών για τον σκοπό αυτό.
Η αναθέτουσα αρχή ελέγχει, σύμφωνα με τα άρθρα 59, 60 και 61, αν πληρούν τα σχετικά κριτήρια επιλογής οι φορείς στις ικανότητες των οποίων ο οικονομικός φορέας προτίθεται να στηριχθεί και αν συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού σύμφωνα με το άρθρο 57. Η αναθέτουσα αρχή απαιτεί από τον οικονομικό φορέα να αντικαταστήσει ένα φορέα που δεν πληροί σχετικό κριτήριο επιλογής ή για την οποία συντρέχουν υποχρεωτικοί λόγοι αποκλεισμού. Η αναθέτουσα αρχή μπορεί να απαιτήσει από τον οικονομικό φορέα, ή δύναται να υποχρεωθεί σχετικώς από το κράτος μέλος, να αντικαταστήσει φορέα έναντι του οποίου δεν συντρέχουν μη υποχρεωτικοί λόγοι αποκλεισμού.
Όταν οικονομικός φορέας στηρίζεται στις ικανότητες άλλων φορέων όσον αφορά τα κριτήρια που σχετίζονται με την οικονομική και χρηματοοικονομική επάρκεια, η αναθέτουσα αρχή μπορεί να ζητά από τον οικονομικό φορέα και τους φορείς αυτούς να είναι από κοινού υπεύθυνοι για την εκτέλεση της σύμβασης.
Υπό τους ιδίους όρους, ένας όμιλος οικονομικών φορέων, όπως αναφέρεται στο άρθρο 19 παράγραφος 2, μπορεί να στηρίζεται στις ικανότητες των συμμετεχόντων στον όμιλο ή άλλων φορέων.

2. Στην περίπτωση συμβάσεων έργων, συμβάσεων υπηρεσιών και εργασιών τοποθέτησης και εγκατάστασης στο πλαίσιο σύμβασης αγαθών, οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να απαιτούν την εκτέλεση ορισμένων κρίσιμων καθηκόντων απευθείας από τον ίδιο τον προσφέροντα ή, σε περίπτωση που η προσφορά υποβάλλεται από όμιλο οικονομικών φορέων, όπως αναφέρεται στο άρθρο 19 παράγραφος 2, από έναν από τους συμμετέχοντες στον όμιλο αυτό.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

• Όσον αφορά στην απλοποίηση της διαγωνιστικής διαδικασίας, σημειώνεται ιδίως η πρόβλεψη υποβολής στη φάση του διαγωνισμού και προς απόδειξη της μη συνδρομής λόγων αποκλεισμού και ικανοποίησης των κριτηρίων επιλογής του Ευρωπαϊκού Ενιαίου Έγγραφου Προμήθειας, ως μία μορφή υπευθύνου δηλώσεως εκ μέρους του διαγωνιζομένου, ότι λ.χ δεν συντρέχουν στο πρόσωπό του λόγοι αποκλεισμού ή ότι πληρούν τις προϋποθέσεις επιλογής, ο δε ανάδοχος υποχρεούται να προσκομίσει το σύνολο των δικαιολογητικών, προς αντικατάσταση των οποίων υποβάλλεται το άνω ΕΕΕΠ, όταν του ζητηθεί για την αναθέτουσα αρχή. Η γενική οδηγία προβλέπει ότι το ΕΕΕΠ υποβάλλεται και για τους παρόχους δάνειας ικανότητας, προδήλως υπό το πρίσμα ότι και οι δανειοπάροχοι πρέπει να πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής και επιλογής που ισχύουν για τους διαγωνιζομένους.
• Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι διατάξεις περί της επίκλησης ικανοτήτων τρίτων οικονομικών φορέων (δάνεια ικανότητα). Προβλέπεται συναφώς ότι οι αναθέτουσες αρχές επιβεβαιώνουν ότι δεν συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού ή εξαίρεσης στο πρόσωπο του τρίτου και μάλιστα ότι δύνανται να ζητούν την αντικατάσταση του τρίτου ενόσω διαπιστώνουν ότι στο πρόσωπό του συντρέχουν λόγοι αποκλεισμού ή εξαίρεσης, από αυτούς που απαιτούνται για τους ίδιους τους διαγωνιζομένους. Είναι προφανές ότι υιοθετείται και ρητώς η απαίτηση να μη συντρέχουν στο πρόσωπο του τρίτου λόγοι αποκλεισμού που τίθενται για τους ίδιους τους συμμετέχοντες, ωστόσο ενδιαφέρον έχει η πρόβλεψη όχι απορρίψεως της προσφοράς σε περίπτωση συνδρομής λόγου αποκλεισμού, αλλά παροχής δυνατότητας στο διαγωνιζόμενο να αντικαταστήσει τον τρίτο.
• Παραλλήλως προβλέπεται ότι οι αναθέτουσες αρχές δύνανται να απαιτούν ο προσφέρων και ο τρίτος που παρέχει χρηματοοικονομική ικανότητα να είναι από κοινού υπεύθυνοι απέναντί της για την εκτέλεση της σύμβασης καθώς επίσης και να απαιτούν συγκεκριμένο τμήμα της σύμβασης να εκτελεστεί αποκλειστικώς από τον προσφέροντα.
• Εξάλλου, όσον αφορά στη κατ’ εξοχήν εριζόμενη στην ελληνική πραγματικότητα δυνατότητα συμπλήρωσης και διευκρίνησης πιστοποιητικών και εγγράφων που υποβάλλονται σε διαγωνιστικές διαδικασίες για την επιλογή των διαγωνιζομένων στη νέα τομεακή οδηγία (που αντικαθιστά την 2004/17) έχει τεθεί, στο άρθρο 76 παρ. 4, η εξής ρύθμιση:
  «4. Όταν οι πληροφορίες ή η τεκμηρίωση που πρέπει να υποβάλλονται από τους οικονομικούς φορείς είναι ή εμφανίζονται ελλιπείς ή λανθασμένες, ή λείπουν συγκεκριμένα έγγραφα, οι αναθέτοντες φορείς δύνανται, εκτός εάν προβλέπεται άλλως από την εθνική νομοθεσία για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, να απαιτούν από τους ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς να υποβάλλουν, να συμπληρώνουν, να αποσαφηνίζουν ή να ολοκληρώνουν τις σχετικές πληροφορίες ή τεκμηρίωση εντός εύλογης προθεσμίας υπό την προϋπόθεση ότι οι αιτήσεις αυτές υποβάλλονται σε πλήρη συμμόρφωση με τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας»

Η άνω ρύθμιση είναι ουσιώδης. Τούτο διότι προβλέπει και για τη τομεακή οδηγία ότι ισχύει συναφώς και στη γενική οδηγία. Παραλλήλως, η νέα ρύθμιση διαφέρει ουσιωδώς από τις έως σήμερα διατάξεις, διότι αναφέρεται και στη περίπτωση της έλλειψης από τη προσφορά συγκεκριμένων εγγράφων και παρέχει τη δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές (εκτός εάν προβλέπεται διαφορετικά από τις διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας) να απαιτούν από τους διαγωνιζόμενους να υποβάλλουν, να συμπληρώνουν, να αποσαφηνίζουν ή να ολοκληρώνουν τις πληροφορίες ή τη τεκμηρίωση εντός εύλογης προθεσμίας, τηρώντας βεβαίως την αρχή της ίσης μεταχειρίσεως. Η διαφορά σε σχέση με την ισχύουσα διάταξη της οδηγίας 2004/18ΕΚ είναι η πρόβλεψη της δυνατότητας όχι απλά συμπλήρωσης ή διευκρίνισης υποβληθέντων με τη προσφορά δικαιολογητικών αλλά και η αναπλήρωση μηδέποτε υποβληθέντων εγγράφων τεκμηρίωσης.
Η διάταξη αυτή θα μπορούσε να αξιοποιηθεί καταλλήλως τόσο προς τη κατεύθυνση της επιχειρηματολογίας ότι ουδείς λόγος διαφοροποιήσεως (όσον αφορά στη δυνατότητα συμπληρώσεως και διευκρινίσεως της προσφοράς) συντρέχει αναφορικά με τις διαδικασίες αναθέσεως που διέπονται από τη τομεακή οδηγία σε σχέση με τις διεπόμενες από τη γενική οδηγία, όσο και προς κατάδειξη του γεγονότος ότι ο σκοπός της διαγωνιστικής διαδικασίας δεν είναι η εξυπηρέτηση ακραιφνώς τυπολατρικών επιλογών, αλλά η ουσιαστική έρευνα εκ μέρους της αναθέτουσας αρχής των προσόντων των υποψηφίων, προς ικανοποίηση του σκοπού της αναθέσεως της σύμβασης σε ικανό διαγωνιζόμενο που πληροί τα κριτήρια αναθέσεως της σύμβασης, όποια και αν είναι αυτά.

•  Ενδιαφέρουσες είναι επίσης οι διατάξεις περί της υπεργολαβίας, διότι φαίνεται ότι εγκαθιδρύουν έναν ουσιαστικό έλεγχο εκ μέρους των αναθετουσών αρχών των υπεργολάβων του κύριου εργολάβου, της ικανοποίησης εκ μέρους τους των κριτηρίων της Διακήρυξης και με δυνατότητα των αναθετουσών αρχών να ζητούν την αντικατάστασή τους υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, με πρόβλεψη παράλληλης ευχέρειας οι πληρωμές να διενεργούνται απευθείας στους υπεργολάβους κόκ.
• Όσον αφορά τις διαδικασία ηλεκτρονικών διαδικασιών ανάθεσης, οι νέες οδηγίες είναι εκτενείς.